Trong thời gian đầu mới đến lớp một, trẻ có thể gặp nhiều khó khăn, ảnh hưởng đến việc thích nghi, thích ứng trường học ở trẻ. Khi hiểu được những khó khăn mà trẻ vấp phải sẽ có những biện pháp phù hợp hỗ trợ và khắc phục khó khăn, đồng thời tạo ra những điều kiện tối ưu trong khả năng phụ huynh có thể để trẻ có được những tâm trạng thoải mái nhất để đón chào một hành trình mới, một cánh cửa mới…
Đối với trẻ 5 tuổi hoạt động vui chơi đang giữ vai trò chủ đạo. Chơi là một hoạt động mang tính chất thoải mái, không bắt buộc. Trong khi chơi trẻ hoàn toàn được tự do, tùy theo tình huống mà có thể chơi trò này hay trò khác, thích thì chơi, không thích thì thôi, chứ không thể bắt ép được. Vào lớp một, trẻ phải làm nhiệm vụ của một người học sinh, hoạt động chủ yếu bây giờ là học tập, mà hoạt động học tập lại là một hoạt động mang tính chất bắt buộc, có tổ chức chặt chẽ, có mục đích, có kế hoạch. Bản thân mỗi học sinh đều phải cố gắng mới có thể đạt tới kết quả tốt đẹp. Khi trẻ bước vào lớp một , trẻ cũng đồng thời phải đối mặt với hàng loạt những thói quen sinh hoạt mới. Ngoài những quy định về nề nếp ở trên lớp, trẻ còn phải học bài. Không những học trên lớp mà về nhà cũng phải học. Đặc biệt, trẻ ở lứa tuổi này phải làm quen với phương pháp học tập mới, học nhiều môn khác nhau, kể cả những môn các em không thích. Thậm chí, nếu người lớn không có sự định hướng kịp thời, sẽ có nhiều em căng thẳng trước khối lượng lớn kiến thức vừa mới, vừa trừu tượng. Khả năng phân tán chú ý ở trẻ còn cao, trong khi đó việc học lại đòi hỏi các em phải làm những công việc khéo léo và tập trung.
Chị Minh Tuệ – chuyên viên công tác xã hội tâm sự: ‘Hôm rồi, con tôi bảo cháu không thích đến trường tiểu học. Hỏi ra mới biết cha của cháu doạ rằng ăn không ngoan mai mốt cô giáo Tiểu học đánh gãy răng cho biết… Cô khó lắm đấy. Từ đó cháu đâm ra sợ hãi…”. Nỗi sợ này liên quan đến thực tế đứa trẻ phải hòa nhập vào những quan hệ mới với những người xung quanh, với thầy cô, với bạn bè, với những người lớn khác, đặc biệt là với cô giáo, thầy giáo ở bậc tiểu học. Trước đây ở trường mầm non “cô là mẹ và các cháu là con”, trẻ được sống trong không khí gia đình thì giờ đây trẻ sống trong một khung cảnh của trường học, mối quan hệ giữa cô giáo, thầy giáo với trẻ em là mối quan hệ giữa người dạy và người học, đành rằng trong đó có tình cảm thầy trò.
Hơn nữa, ở mỗi giai đoạn phát triển đều có những yêu cầu về sinh lý, về tâm lý, về xã hội đòi hỏi học sinh phải thích ứng mới học tập được kết quả mà cuộc sống vẫn được dễ chịu. Nếu không chuẩn bị cho trẻ thích ứng được, không những việc học tập không đạt kết quả mà cuộc sống của trẻ lại trở nên nặng nề, trong nhiều trường hợp trẻ bị rơi vào tình trạng khủng hoảng, gây nên nhiều bất lợi cho những chặng đường phát triển tiếp theo.
Ở tuổi mẫu giáo nếu trẻ được chăm sóc, giáo dục để phát triển toàn diện về cả mặt thể chất, tâm lý, xã hội thì việc trẻ vào lớp một là điều tự nhiên, không cần phải băn khoăn, lo lắng. Thế những không phải bất cứ gia đình nào, lớp mẫu giáo nào cũng làm tốt việc đó. Trên thực tế ở nước ta vẫn còn nhiều trẻ em không được chăm sóc, giáo dục một cách khoa học, vì vậy khi vào lớp một trẻ có nhiều bỡ ngỡ, không thích ứng được với cuộc sống và học tập ở trường tiểu học. Nhiều cháu còn ngơ ngác, không biết nghe lời dặn dò của giáo viên. Do không được dạy giao tiếp với người xung quanh, nên không ít cháu tuy đã đến trường nhưng rất nhút nhát, sợ thầy, sợ cô, sợ cả bạn bè. Cũng lại không được làm quen với hoạt động trí tuệ nên không biết quan sát sự vật, không được kích thích lòng ham muốn hiểu biết, hứng thú nhận thức các vấn đề xung quanh… nên một số cháu rất sợ đi học, đến trường chỉ là sự bắt buộc hoặc có trẻ đến trường chỉ để quấy phá nghịch ngợm. Những biểu hiện đó không những mang lại nỗi vất vả cho giáo viên tiểu học, nỗi lo lắng của các bậc cha mẹ, mà còn ảnh hưởng lớn đến kết quả học tập của trẻ sau này. Giải quyết điều này không khó khi cha mẹ tập cho trẻ dạo chơi có quan sát, đặt câu hỏi và phụ huynh cố gắng trả lời một cách tối đa, khen thưởng khi trẻ biết phát hiện cái mới…
Việc hiểu những khó khăn của trẻ, đặc biệt là phụ huynh có vai trò quan trọng trong việc chuẩn bị tâm lý cho trẻ khi đến trường. Trẻ gặp khó khăn tâm lý phần nhiều do gia đình thờ ơ, không quan tâm hoặc quá quan tâm đến trẻ, làm cho các em bối rối khi bước vào và làm quen với môi trường học mới. Không ít phụ huynh khó hình dung được rằng bước sang một môi trường học tập mới, trẻ hoàn toàn lạ lẫm, các em chưa được chuẩn bị tâm lý sẵn sàng đi học, chưa tìm thấy hứng thú trong học tập, những điều mới lạ trong những bài học còn trừu tượng chưa kích thích được tính tự giác, tích cực của trẻ. Vì thế, trẻ chưa hình thành được cách thức học tập khoa học và hiệu quả. Bên cạnh đó, trong thực tế, không hiếm phụ huynh vẫn chưa đánh giá đúng tầm quan trọng của việc chuẩn bị những kỹ năng, những yếu tố tâm lý căn bản để con trẻ, tự tin, mạnh dạn đến trường tiểu học mà giao phó hoàn toàn cho trường mầm non. Trường mầm non ở khía cạnh nào đó sẽ chuẩn bị cho trẻ về mặt nhận thức, trí tuệ, kỹ năng học tập, giao tiếp xã hội, động cơ và hứng thú học tập… Tuy nhiên nếu không được sự hỗ trợ và rèn luyện từ nhà trường, nhất là mặt tinh thần, tình cảm, động cơ học tập thì trẻ sẽ dễ rơi vào trạng thái chán nản, khủng hoảng khi bước vào lớp một . Điều phụ huynh cần nhận thức trước tiên trong vấn đề chuẩn bị cho trẻ vào lớp một là khó khăn của các bé khi vào lớp một không phải là học chữ, học tính, học đọc, học viết… mà là học cách hòa nhập với môi trường mới, hoạt động mới. Phụ huynh có thể giới thiệu về trường tiểu học cho con mình, dẫn trẻ đi ngang trường tiểu học để quan sát, nhìn ngắm các anh chị học tập – vui đùa… Hành trang này thực sự cần thiết cho trẻ.
Việc chuẩn bị cho trẻ vào lớp một phải được đặt ra một cách nghiêm túc và cấp bách mà các bậc cha mẹ và những người làm công tác giáo dục cần quan tâm và tìm cách giải quyết thật thỏa đáng, tạo điều kiện cho trẻ bước vào lớp một thật thuận lợi.
NHỮNG KHÓ KHĂN CỦA TRẺ LỚP 1
Tham Vấn Tâm Lý
No Comment